Zhang Ru, 24 tuổi, không thuộc tệp khách hàng mục tiêu của quán ăn cộng đồng Thượng Hải. Quán ăn này thường phục vụ người lớn tuổi với những bữa ăn giá rẻ.
Nhưng trong năm qua, nơi này đã trở thành quán quen của Zhang. “Ăn ở đây mang lại cho tôi giá trị đồng tiền tốt hơn. Nó giúp tôi giữ chi tiêu cho ăn uống dưới 100 nhân dân tệ (350.000 VND) mỗi ngày”, Zhang nói và nhấn mạnh rằng mình cần phải tiết kiệm cho tương lai.
Một nhân viên phục vụ tại quán ăn cho biết ngày nay, những người trẻ tuổi như Zhang chiếm 1/3 lượng khách hàng.
Zhang là một trong số người trẻ Trung Quốc trong độ tuổi từ 15 đến 29, hay còn gọi là thế hệ Gen Z. Thế hệ này đang trở thành mối bận tâm đối với các nhà tiếp thị và các nhà hoạch định chính sách. Theo một nghiên cứu chung được công bố gần đây bởi Viện Nghiên cứu Truyền thông Tsinghua-Nikkei, Gen Z chiếm 18,4% trong tổng số 1,4 tỷ dân Trung Quốc. Họ chính là động lực chính cho tiêu dùng trong tương lai cũng như nuôi dạy trẻ em.
Nhưng những người trẻ cũng phải đối mặt với nhiều gánh nặng do tăng trưởng kinh tế chậm lại và già hóa dân số. Tỷ lệ thất nghiệp ở những người từ 16 đến 24 tuổi ở mức 15,3% trong tháng 2, cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn quốc là 5,3%.
Thói quen của Gen Z và những áp lực mà họ phải chịu sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế số 2 thế giới trong nhiều năm tới. “Tiêu dùng ngược”, “sống cho bản thân” và “sống tằn tiện” hiện là những từ thông dụng trên mạng xã hội Trung Quốc. Chúng phản ánh cách những người trẻ lớn lên trong thời đại kinh tế phát triển nhanh chóng và mức sống ngày càng tăng đang hướng tới chi tiêu hợp lý hơn.
Biao Xiang, nhà nghiên cứu về Trung Quốc tại Viện Max Planck của Đức, nhận xét rằng xu hướng này được thúc đẩy bởi cảm giác bất định về tương lai, nghi ngờ và vỡ mộng.
Những nỗi sợ hãi và thất vọng đó thể hiện theo nhiều cách khác nhau, bao gồm tìm đồ giảm giá trên các nền tảng thương mại điện tử. Nền tảng Soul, với 80% lượng người dùng là Gen Z, đã xác định lối sống tằn tiện và sống cho bản thân là xu hướng chính cho năm 2024. Báo cáo của Soul cũng chỉ ra các từ khóa gắn với Gen Z, đó là “sức khỏe lười biếng” – mô tả mong muốn về các biện pháp rẻ tiền để cải thiện sức khỏe như ngủ đủ giấc, hay “du lịch thần tốc” – chỉ những chuyến đi ngắn và có lịch trình dày để giảm thiểu thời gian và tiền bạc.
Julienna Law, biên tập viên của cơ quan truyền thông Jing Daily nhận xét: “Khi nền kinh tế tằn tiện phổ biến hơn, các hoạt động như ăn uống tại căng tin cộng đồng và mua sắm tại các cửa hàng đồ ăn nhẹ giảm giá đã trở thành chiến lược tiết kiệm tiền phổ biến”.
Chi tiêu hộ gia đình vẫn chậm do phục hồi không đồng đều sau COVID và suy thoái bất động sản kéo dài đã làm lung lay niềm tin người tiêu dùng. Tăng trưởng doanh số bán lẻ chậm lại còn 5,5% so với cùng kỳ trong hai tháng đầu năm 2024, giảm từ mức 7,4% trong tháng 12.
Biao Xiang nhận xét rằng Gen Z có thể có tuổi thơ hạnh phúc nhất về mặt vật chất trong lịch sử Trung Quốc, nhưng khi lớn lên, họ cũng phải chịu stress cực lớn về mặt tinh thần dưới kỳ vọng của bố mẹ rằng họ phải thành đạt mặt kinh tế và xã hội. Giờ đây, ông lo ngại rằng nhiều người đang trở nên khép kín.
Những từ thông dụng đang thay đổi, từ việc “nằm thẳng” từ chối áp lực kinh tế trong những năm gần đây đến việc “đảo ngược tiêu dùng” và “sống cho bản thân”. Điều này cho thấy một thế hệ người trẻ đang tìm kiếm lối đi trong những hoàn cảnh đầy thử thách.
Xiaozhu, đơn vị cung cấp dịch vụ chia sẻ chỗ ở, cho biết lượt tìm kiếm đền/chùa của người dùng Gen Z đã tăng gấp 24 lần trong thời gian Tết Nguyên đán gần đây.
Ở tại đền/chùa đã trở thành một giải pháp thay thế phổ biến cho khách sạn như một lựa chọn tiết kiệm đi kèm với giải tỏa tinh thần. Một đêm có thể chỉ mất khoảng 80 nhân dân tệ (280.000 VND), bao gồm các buổi thiền vào sáng sớm.
Chỗ ở trong chùa thu hút những người trẻ như Shirley Zuo, người đã bỏ việc chỉ vì lo sợ cho tương lai của mình. Năm ngoái, cô đã trải qua một đêm tại tu viện ở Trường An, miền bắc Trung Quốc, với tư cách là tình nguyện viên. Cô nói mình chạy trốn khỏi thực tại và tìm kiếm một môi trường để suy nghĩ xem liệu mình có thể tìm ra điều gì đó cho bản thân hay không.
Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang cố gắng tìm cách đảm bảo thế hệ trẻ kiếm tiền và sẵn sàng chi tiêu.
Tham khảo: Nikkei