Theo Heritage Daily, nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi Viện Nhân chủng học và lịch sử quốc gia Mexico đã tìm thấy một bộ sưu tập thực vật, bao gồm ma dược gây ảo giác, được chôn vùi giữa một sân bóng Maya cổ đại 2.000 năm trước.
Phát hiện này đến từ cuộc khai quật kéo dài từ năm 2016 đến năm 2022, tại địa điểm Yaxnohcah ở Campeche, cách biên giới Guatemala khoảng 14 km về phía Bắc.
Tàn tích sân bóng cổ đại của người Maya - Ảnh: VIỆN NHÂN CHỦNG HỌC VÀ LỊCH SỬ QUỐC GIA MEXICO
Bằng cách sử dụng kỹ thuật phân tích DNA môi trường, nhóm nghiên cứu đã biết được thành phần của bó thực vật.
Đáng chú ý nhất trong số đó là cây Xtabentun (Bursera copallifera) - một loại cây bụi nhỏ mọc ở Trung Mỹ. Ngày nay, loài cây có nhựa thơm này được sử dụng để làm nhang, xà phòng và các sản phẩm mỹ phẩm khác.
Thế nhưng, trong thế giới cổ đại với kiến thức khoa học chưa được phổ biến, loài cây này - với tính năng gây ảo giác khi sử dụng một lượng vừa đủ - trở thành ma dược "điều khiển tâm trí" dùng trong các nghi lễ.
Nó cũng được cho là có đặc tính chữa bệnh.
Ngoài ra, bó thực vật được chôn giữa sân bóng Maya còn có gỗ thơm, ớt và một số dược liệu khác.
GS David Lentz từ Đại học Calgary (Canada), thành viên nhóm nghiên cứu, cho biết số thực vật này có thể đã được chôn vùi trong một nghi lễ nhằm cầu phúc cho địa điểm khi họ mở rộng hoặc tái sử dụng nó sau một thời gian.
"Khi họ xây dựng một tòa nhà mới, họ đã cầu xin thiện chí của các vị thần để bảo vệ những người sinh sống trong đó. Một số người gọi đó là một nghi lễ linh hồn, để nhận được phước lành và xoa dịu các vị thần” - GS Lentz nói.
Đã từng có những bằng chứng cho thấy các sân bóng Maya không chỉ là chốn giải trí bởi đối với người Maya, trò chơi này cũng mang tính lễ nghi.
Một bức phù điêu mô tả hai người Maya cổ đại đang chơi bóng - Ảnh: VIỆN NGHỆ THUẬT CHICAGO
Bên cạnh đó, ma dược gây ảo giác vốn cũng từng xuất hiện ở một số địa điểm lễ nghi khác, cho thấy tầm quan trọng của dược liệu - nhất là những chất gây ảo giác - trong văn hóa Maya cổ xưa.
Việc họ biết tận dụng chúng với nhiều công dụng khác nhau cũng là bằng chứng cho thấy nền văn minh Trung Mỹ này đã phát triển đáng kinh ngạc như thế nào 2.000 năm trước.
Người Maya cổ đại đã phát minh ra hệ thống lọc nước và áp dụng các biện pháp lâm nghiệp có ý thức bảo tồn. Nhưng họ bất lực trước những đợt hạn hán kéo dài nhiều năm và cũng được cho là đã phá rừng để làm nông nghiệp.
Vì vậy, ngoài những yếu tố khoa học đi trước thời đại, các nghi lễ lạ lùng và đời sống tâm linh phức tạp cũng bao trùm lên Văn hóa Maya.