Vaccine AstraZeneca có thể gây đông máu: Việt Nam có ghi nhận?

Nguy cơ huyết khối là có nhưng rất thấp

Gã khổng lồ dược phẩm AstraZeneca đã lần đầu tiên thừa nhận vaccine Covid-19 do mình sản xuất, trong những trường hợp rất hiếm, có thể gây ra huyết khối kèm hội chứng giảm tiểu cầu.

Loại vaccine này cũng đã được sử dụng phổ biến trong chiến dịch tiêm chủng ngừa Covid-19 tại Việt Nam.

Về vấn đề này, PGS.TS Phạm Quang Thái, Trưởng văn phòng tiêm chủng miền Bắc, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, khuyến cáo người dân cần hiểu rõ thông tin để tránh hoang mang không cần thiết.

Tiêm vaccine Covid-19 tại Việt Nam (Ảnh: Mạnh Quân).

Theo PGS Thái, trên thực tế, trong thời gian đầu loại vaccine này được triển khai tiêm chủng ở các nước châu Âu, người ta đã nhận thấy một tỷ lệ nhất định người sau tiêm có hiện tượng xuất hiện huyết khối.

Do đó, Ủy ban Dược châu Âu đã ngừng tiêm chủng để tiến hành kiểm tra. Tuy nhiên, sau khi kiểm tra kết quả cho thấy sự chênh lệch về tỷ lệ người bị huyết khối trước và sau khi triển khai chiến dịch tiêm chủng là rất thấp và gần như không có ý nghĩa thống kê.

"Cần biết rằng ở cộng đồng châu Âu có tỷ lệ huyết khối tự nhiên cao nếu so với các cộng đồng khác, đặc biệt là châu Á", PGS Thái cho hay.

Theo chuyên gia này, khi đưa vaccine Covid-19 của AstraZeneca về Việt Nam tiêm chủng, ngành y tế cũng đã rất thận trọng vấn đề về huyết khối đã ghi nhận ở châu Âu. Thực tế vừa triển khai tiêm chủng, chúng ta vừa kiểm tra rất chặt.

Theo PGS Thái, đã có hàng chục triệu liều vaccine của AstraZeneca được tiêm chủng tại Việt Nam nhưng chỉ mới ghi nhận một vài trường hợp có phản ứng phụ liên quan đến huyết khối sau tiêm.

"Đây là một tỷ lệ vô cùng thấp. Tại Việt Nam chưa ghi nhận sự chênh lệch có ý nghĩa trong cộng đồng. Do đó, hiện vẫn chưa có khuyến cáo những người tiêm vaccine có nguy cơ huyết khối cao hơn so với những người không tiêm", PGS Thái phân tích.

Cũng theo chuyên gia này, vấn đề huyết khối đã ghi nhận cơ bản chỉ xảy ra trong vòng 28 ngày sau khi dùng vaccine. Hiện tại, Việt Nam cũng đã dừng triển khai tiêm chủng vaccine phòng Covid-19 của AstraZeneca khá lâu và đến nay không ghi nhận thêm bất cứ trường hợp nào có phản ứng bất lợi sau tiêm.

Theo chuyên gia này, các loại vaccine khi được cấp phép sử dụng đều phải trải qua quá trình kiểm duyệt rất nghiêm ngặt. Thêm vào đó, thực tế hiện nay tỷ lệ phản ứng phụ ghi nhận sau khi tiêm vaccine Covid-19 của AstraZeneca cũng rất thấp.

Do đó, người dân đã tiêm vaccine không nên hoang mang, lo lắng về thông tin nêu trên.

Ở khía cạnh ngược lại, theo chuyên gia này, trong cuộc chiến chống dịch Covid-19, vaccine đã mang lại giá trị rất lớn để bảo vệ cộng đồng. Lợi ích về sức khỏe lớn hơn rất nhiều so với nguy cơ gây ra.

Giải mã nguyên nhân gây cục máu đông

AZD1222 là tên gọi của loại vaccine phòng Covid-19 nổi tiếng do AstraZeneca và Đại học Oxford đồng phát triển. Đây cũng là một trong những loại vaccine Covid-19 đầu tiên được đưa vào tiêm chủng.

Vaccine Covid-19 của AstraZeneca sử dụng vector chính là virus adeno đã mất khả năng sao chép từ tinh tinh, để vận chuyển protein gai bề mặt của SARS-CoV-2.

Huyết khối kèm hội chứng giảm tiểu cầu là một tình trạng đã được các chuyên gia công nhận, sau khi vaccine Covid-19 của AstraZeneca được triển khai tiêm chủng.

AZD1222 là tên gọi của loại vaccine phòng Covid-19 nổi tiếng do AstraZeneca và Đại học Oxford đồng phát triển (Ảnh: Getty).

Nhiều nhà khoa học và tổ chức y tế đã tham gia vào công tác nghiên cứu, để giải mã nguyên nhân gây ra tình trạng đông máu ở một số trường hợp tiêm vaccine Covid-19 của AstraZeneca.

Theo The Conversation, ở những người có tình trạng này, có vấn đề xảy ra ở phản ứng miễn dịch. Việc này khiến cơ thể tạo ra kháng thể có thể kết dính vào một trong những protein tự nhiên của cơ thể.

Protein này được gọi là yếu tố tiểu cầu 4 (PF4). Trên thực tế, khi bị nhiễm trùng, nhiều người tạo ra kháng thể có thể dính vào PF4 như một phần của phản ứng miễn dịch, nhưng những kháng thể này thường có độ dính yếu.

Với những người bị đông máu khi tiêm vaccine, kháng thể hình thành có thể dính rất chặt vào PF4, tạo thành cấu trúc lớn hơn gọi là "phức hợp miễn dịch".

Những phức hợp này kết dính với nhau và kích hoạt tiểu cầu. Thông thường, tiểu cầu trôi nổi trong máu ở trạng thái không hoạt động, nhưng một khi kích hoạt, chúng sẽ tạo nên một "tấm lưới" hình thành các cục máu đông.

Cuối tháng 5/2021, Guardian đưa tin, một nhóm nhà khoa học ở Đức tin rằng họ dường như đã tìm ra nguyên nhân vì sao một số người tiêm vaccine Covid-19 của AstraZeneca và Johnson & Johnson bị đông máu.

Theo GS Rolf Marschalek từ Đại học Goethe và các cộng sự, mấu chốt ở đây nằm ở virus adeno.

Các nhà khoa học Đức tin rằng, vấn đề nằm ở cơ chế đưa gai protein của virus SARS-CoV-2 vào cơ thể người sử dụng vector của virus adeno. ADN của gai protein được đưa vào phần nhân tế bào người, thay vì vùng dịch tế bào.

Khi xâm nhập vào nhân tế bào người, một số thành phần của gai protein hoặc liên kết, hoặc tách rời và có nguy cơ tạo nên các chuỗi protein đột biến đi vào cơ thể người và có thể gây ra hiện tượng đông máu.