Vì sao nho sữa Trung Quốc ồ ạt về Việt Nam với giá siêu rẻ?

Nho sữa Shine Muscat (nho mẫu đơn) Trung Quốc là một trong những mặt hàng trái cây đổ bộ thị trường Việt Nam vài năm trở lại đây với giá siêu rẻ.

Khảo sát tại các chợ truyền thống, chợ mạng, nho sữa xuất xứ Trung Quốc được rao bán tràn lan với giá chỉ 20.000-85.000 đồng/kg. Trong khi đó, giá mặt hàng này nhập khẩu Hàn Quốc, Nhật Bản dao động 400.000-900.000 đồng/kg.

Theo một số tiểu thương, nho Shine Muscat là giống nho cao cấp, được mệnh danh là "King of grapes" - "Vua của các loại nho" có nguồn gốc từ Nhật Bản với vị ngọt, thơm đặc trưng. Do đó, nho sữa Trung Quốc được ưa chuộng tại Việt Nam vì được quảng cáo có chất lượng gần giống nho sữa Nhật Bản nhưng với giá rẻ hơn rất nhiều.

Vì sao nho sữa Trung Quốc giá siêu rẻ?

Năm 2012, nho sữa Shine Muscat bắt đầu xuất hiện tại thị trường Trung Quốc. Thời điểm đó, loại nho này được bán với sản lượng ít, nguồn cung không đáp ứng đủ cầu, giá bán lên tới 300 nhân dân tệ/catty (hơn 1 triệu đồng/500gram). Tuy nhiên, chỉ 3 năm sau, nho Shine Muscat được bày bán tràn lan với giá giảm còn 20-40 nhân dân tệ/catty (71.000-145.000 đồng/500gram).

Theo Qinghai News, thời điểm đầu năm 2023, giá loại nho này ở mức 68 nhân dân tệ/catty, nhưng đến tháng 9/2023, giá rớt xuống còn 7,98 nhân dân tệ/catty, tương đương 28.000 đồng/500gram. Thậm chí, giá bán buôn chỉ từ 4 nhân dân tệ/catty, tức khoảng 14.000 đồng/500gram.

Thực tế, giá loại nho cao cấp xuất xứ từ Nhật Bản này đã lao dốc kể từ khi nông dân Trung Quốc ồ ạt trồng quy mô lớn. Theo thống kê sơ bộ của Viện Nghiên cứu cây quốc gia thuộc Viện khoa học Trung Quốc, diện tích trồng nho Shine Muscat năm 2015 chỉ khoảng vài chục nghìn mẫu Anh.

Nhưng đến năm 2018, hơn 2 triệu cây giống nho này đã được bán ở Trung Quốc. Năm 2020, tổng diện tích trồng loại nho này vượt 800.000 mẫu Anh và năm 2023 đã đạt 1,2 triệu mẫu Anh, tương đương gần 500.000ha.

Từng có giá 200-300 nhân dân tệ/500gram, nho sữa Shine Muscat đã giảm về dưới 10 nhân dân tệ/500gram chỉ sau vài năm (Ảnh: Sohu).

Nhận thấy lợi nhuận cao, có thể vận chuyển đường dài và thời hạn sử dụng lâu, nhiều nông dân của Trung Quốc đã từ bỏ các giống cây khác và chạy theo xu hướng trồng nho sữa bất chấp thổ nhưỡng, khí hậu, kỹ thuật trồng... 

Sản xuất ồ ạt, đại trà tại Trung Quốc đã biến giống nho sữa Shine Muscat cao cấp trở thành sản phẩm bình dân. Đến năm 2023, thị trường chứng kiến tình trạng dư thừa nguồn cung nho sữa và một số nông dân còn đối mặt với tình trạng "ế" hàng.

Bên cạnh đó, một nguyên nhân khác khiến giá loại nho này lao dốc là chất lượng giảm. Nhiều người tiêu dùng cho biết chất lượng nho Trung Quốc cũng không còn tốt như trước do sự khác biệt về kỹ thuật trồng, thổ nhưỡng, khí hậu...

Ngoài ra, một số nông dân chỉ theo đuổi hiệu quả mà bỏ qua chất lượng sản phẩm. Nhiều quả nho chưa chín đã được thu hoạch đưa ra thị trường, dẫn đến có vị chua và không có mùi thơm, vị ngọt.

Nhật Bản đau đầu vì nho sữa "nhái" từ Trung Quốc, Hàn Quốc

"Shine Muscat" là giống nho cao cấp được nghiên cứu và phát triển trong 33 năm và đã được đăng ký là giống trái cây của Nhật Bản vào năm 2006. Loại trái cây này được trồng chủ yếu ở các tỉnh Yamanashi, Nagano, Yamagata và Okama.

Nho sữa có vỏ mỏng, cùi dày và vị ngọt. Mức giá của loại trái cây này tại Nhật Bản cũng không hề rẻ, có thời điểm lên tới gần 20.000 yen/kg, tương đương gần 3 triệu đồng/kg. Tuy nhiên, quốc gia này đang "đau đầu" vì hàng nhái giá rẻ từ Trung Quốc và Hàn Quốc.

Nói trên AFP, Yuki Nakamura - một nông dân trồng nho ở TP Ueda, tỉnh Nagano, Nhật Bản - nêu ban đầu muốn xuất khẩu loại nho này sang Hong Kong (Trung Quốc) hoặc Thái Lan, nhưng rất bất ngờ khi phát hiện "phiên bản nhái" của nho Shine Muscat trồng ở Trung Quốc và Hàn Quốc được bán tại các thị trường này với mức giá rất rẻ.

Để đối phó với tình trạng đó, các chuyên gia Nhật Bản đã nghiên cứu mã gen đặc trưng để phân biệt hàng thật và hàng nhái. Bên cạnh đó, chính quyền quốc gia này còn đưa ra các tiêu chuẩn về hàm lượng đường của quả nho để người tiêu dùng có thể nhận biết.

Nho Shine Muscat của Nhật Bản được cấp giấy chứng nhận khi đạt trọng lượng 15gram/quả và có hàm lượng đường trên 18 độ Brix (Ảnh: Shokubunka).

Nho Shine Muscat của Nhật Bản được cấp giấy chứng nhận khi đạt 15gram/quả và có hàm lượng đường trên 18 độ Brix - thang đo phổ biến nhất để đo chất rắn hòa tan.

Ngoài ra, năm 2020, Nhật Bản đã thắt chặt quy định, cấm mang hạt giống và cây con đã đăng ký ra nước ngoài. Quyết định này được đưa ra nhằm bảo vệ các giống cây trồng quý hiếm của Nhật Bản, trong đó có nho Shine Muscat.

Đến tháng 4/2022, Luật hạt giống đã được chính phủ Nhật Bản sửa đổi và chính thức có hiệu lực. Theo đó, những người trồng giống mới ngoài khu vực được chỉ định mà không được phép, hoặc sản xuất hoặc bán giống mới ra nước ngoài mà không được phép, có thể phải đối mặt với án tù 10 năm và phạt tiền lên tới 10 triệu yên.

Thực tế, nhiều giống quả được trồng tại Nhật Bản đã gây tiếng vang trên thị trường nước ngoài vì chất lượng vượt trội, nhưng nhiều giống quả chưa được đăng ký bảo hộ thương hiệu khi xuất khẩu, đặc biệt các giống dâu, cam, quýt...