Một nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí khoa học Science Advances tiết lộ thành phố cổ Aguada Fénix của người Maya thực ra còn là tấm bản đồ vũ trụ vĩ đại nhất mà con người từng tạo ra.
Các nhà khảo cổ tại hiện trường khai quật thành phố cổ - bản đồ vũ trụ Maya 3.100 tuổi - Ảnh: Takeshi Inomata
Aguada Fénix tọa lạc ở bang Tabasco - Mexico ngày nay, được xây dựng từ năm 1050 trước Công nguyên và bỏ hoang vào năm 700 trước Công nguyên, đã được tìm thấy và nghiên cứu từ năm 2020-2024.
Ngoài công tác thực địa, các nhà khoa học còn tìm hiểu thành phố Maya này thông qua LiDAR, một công nghệ viễn thám sử dụng tia laser để lập bản đồ 3D các cấu trúc ẩn.
Chính công nghệ này đã tiết lộ thành phố cổ này là một "vũ trụ đồ" ngoạn mục.
Tấm bản đồ khổng lồ này đã được tạo ra bằng cách sử dụng một hệ thống các cấu trúc bao gồm kênh đào, đường đắp cao và đập, được quy hoạch rất công phu.
Các cấu trúc này đan chéo nhau tạo thành một loạt các hình chữ thập. Kích thước của bản đồ vũ trụ này lên đến 9x7,5 km, tương đương hoặc lớn hơn kích thước của các thành đô Trung Mỹ thời kỳ sau, bao gồm cả Tikal và Teotihuacan lừng danh.
Ở trung tâm của thành phố là một loạt các tòa nhà và cấu trúc phụ trợ, mà các nhà khảo cổ học gọi là "nhóm E".
Có một số hố chôn vùi chứa các đồ vật có thể có ý nghĩa nghi lễ, bao gồm đồ trang trí bằng đá xanh có thể tượng trưng cho một con cá sấu, một con chim và có thể là một người phụ nữ đang sinh con, các loại đồ gốm, thuốc màu, các hiện vật quý giá bằng ngọc bích...
Bản đồ thành phố Maya cổ đại cho thấy nó đang mô tả vũ trụ và trật tự vũ trụ - Ảnh: Takeshi Inomata
Một hồ nước nhỏ cung cấp nước cho các kênh đào, nhưng các nhà khảo cổ học lưu ý rằng kích thước khổng lồ của vũ trụ đồ và kích thước nhỏ của hồ đã ngăn cản các kênh đào được lấp đầy nước trong thời gian dài.
Ngoài ra, không có dấu hiệu nào của hoạt động tưới tiêu nông nghiệp, cho thấy các kênh đào không được sử dụng để trồng trọt, điều làm nổi bật mục đích nghi lễ của thành phố.
Có vẻ như tấm bản đồ khổng lồ này đã bị bỏ dở vào năm 700 trước Công nguyên, với một số kênh đào có vẻ vẫn chưa hoàn thiện.
Giáo sư Takeshi Inomata từ Đại học Arizona (Mỹ), trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết chuyển động của Mặt Trời đã được phản ánh trong thiết kế tổng quan của Aguada Fénix.
Theo ông, những người xây dựng nên thành phố cổ này có lẽ nghĩ rằng vũ trụ được sắp xếp theo trục Bắc - Nam và Đông - Tây, trong đó trục Đông - Tây liên quan đến chuyển động của mặt trời và có lẽ cũng liên quan đến sự trôi chảy của thời gian.
Ngoài ra, những người xây dựng đã đặt Aguada Fenix theo một hướng cụ thể của Mặt Trời mọc, vốn gắn liền với chu kỳ 260 ngày, sau này trở thành chu kỳ lịch nghi lễ quan trọng nhất đối với người Maya và Aztec.
"Có lẽ họ nghĩ rằng trật tự không gian và thời gian gắn liền với nhau" - giáo sư Inomata nói với tờ Live Science.
